KOBİ beyannamesi nedir ve nasıl alınır?
KOBİ beyannamesi, küçük ve orta ölçekli işletmelerin mali durumunun raporlanmasında ve vergilendirilmesinde kullanılan bir evrak. KOBİ beyanname belgesi ile işletmeler, kazançlarını resmi olarak kayıt altına alarak resmi kurum ve kuruluşlarla paylaşır. İşletmenin gelir–gider durumunu, vergilendirilmesini gösteren belgenin KOBİ’ler için zorunlu olduğunu vurgulamak isteriz. Peki, KOBİ beyannamesi nasıl ve nereden alınır? İlgili yöntemleri şöyle sıralayabiliriz:
- KOSGEB veri tabanına kayıtlı işletmeler belgeyi sistemden temin ederek yıllık beyanname hazırlayabilir.
- kosgeb.gov.tr adresi üzerinden e-KOBİ sekmesinden bilgi dokümanı ve beyanname çıktısı alınabilir.
KOBİ olma şartları nelerdir?
KOBİ olma şartları arasında öncelikle belli bir çalışan sayısının ve yıllık hasılatın altında kalmak sayılabilir. Ayrıca iş yeri açma belgesi, iş yeri vaziyet planı ve iş yeri mimari proje dilekçesi de bulunmalıdır. KOBİ kriterleri enflasyona ve ülke ekonomisinin güncel durumuna göre değişebilir. 2024 yılı için KOBİ’lerde çalışan sayısının en fazla 250, hasılatın en fazla 500 milyon lira olması gerektiğini belirtiriz.
İşletme sahibiyseniz “Nasıl KOBİ nasıl olunur?” sorusunun cevabını merak edebilirsiniz. Bu konuya açıklık getirmeden önce mikro, küçük, orta ölçekli işletmelerin ne olduğundan bahsetmek gerekir. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin niteliği hakkında bilgi beyannamesi üzerinden en güncel tanımlara, çalışan ve hasılat sınırlamalarına ulaşarak işletmenizin sınıfını öğrenebilirsiniz. Ayrıca bu işletmelerin 2024 yılı için kısa tanımlarını aşağıda bulabilirsiniz:
- “Mikro ölçekli işletme nedir?” sorusu “10’dan az çalışanı olan ve yıllık mali bilanço/net satış hasılatı 10 milyon TL’yi aşmayan işletmeler” şeklinde yanıtlanabilir.
- “Küçük ölçekli işletme nedir?” sorusuna ise “50’den az çalışanı olan ve yıllık mali bilanço/net satış hasılatı 100 milyon TL’yi geçmeyen işletmeler” cevabı verilebilir.
- “Orta ölçekli işletme nedir?” sorusu “250’den az çalışanı olan ve yıllık mali bilanço/net satış hasılatı 500 milyondan az olan işletmeler” tanımıyla yanıtlanabilir.
Büyük işletme tanımı gereği KOBİ sınıfına girmez. Bu durumda genellikle büyük işletmelerin tercihi olan “Anonim şirket KOBİ olabilir mi?” sorusunun cevabını merak edebilirsiniz. Şartları karşılayan anonim şirketler dâhil tüm şirket türleri KOBİ olabilir. Çünkü KOBİ olmak için şirket türü değil, yıllık kazancı ve çalışan sayısı temel alınır.
İşletme türleri nelerdir?
Mikro, küçük, orta ölçekli işletme tanımı tek başına KOBİ işletmelerini anlatmak için yeterli olmaz. Bu işletmeler, çalışan sayısı, sermaye ve oy hakkı, mali bilgilerine göre “bağımsız, ortak, bağlı işletmeler” olarak üçe ayrılır. KOBİ işletme türlerini ve özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
- Bağımsız İşletme: Şirket başka bir işletmenin en az %25’ine sahip olmadığı gibi başka bir kurum ya da kuruluş da şirketin en az %25’ine sahip değilse bağımsız işletme kabul edilir. Konsolide hesaplar söz konusu olmaz. Üniversite ve vakıfları, bölgesel kalkınma fonu yatırımcıları, küçük nüfuslu belediye ve köyler, tek kişi işletmeleri özellikleri gereği çoğunlukla bu grupta yer alır.
- Ortak İşletme: Şirket tek başına ya da bağlı şirketle birlikte başka işletmenin oy hakkı ya da sermayesinin %25-50’sine sahipse ortak işletme olarak tanımlanır.
- Bağlı İşletme: Bir işletme, sermaye ve oy hakkının çoğu başka bir şirkette ise bağlı işletme kabul edilir. Yönetim veya denetim kurulu üyesi atama/azletme gibi yönetim işlerinden oy hakkı çok olan şirket yetkili olur.
KOBİ beyannamesi nasıl hazırlanır?
KOBİ beyannamesi hazırlarken şu adımlar izlenir:
- KOSGEB veri tabanına işletme kaydedilir, sonra KOBİ/Girişimci Giriş bölümünden giriş yapılır.
- Beyanname yılı seçildikten sonra formda yer alan bilgiler tamamen doğru olarak doldurulur.
- İşletmenin faaliyet kolu, adres bilgileri gibi bilgiler sistemden otomatik çekilir. Hata varsa değiştirilebilir.
- Tüm form doldurulduktan sonra KOBİ beyannamesi rapor çıktıları kaydedilir ve yazdırılır.
- Çıktısı alınan belge, işletme kaşesi ve imzası ekledikten sonra KOSGEB’e teslim edilir.
- E-devlet üzerinden “KOBİ Beyannamesi İşlemleri” sekmesiyle de dijital beyanname verilebilir.
KOBİ belgesi almak için gereken adımlar
“KOBİ belgesi nedir?” sorusuna yukarıda detaylı olarak yanıt verdikten sonra belgenin nasıl alındığından bahsetmek gerekir. Çünkü işletmenin KOBİ olarak işlem yapabilmesi için bu belge kurum ve kuruluşlar tarafından istenir. E-Devlet üzerinden KOBİ belgesi nasıl alınır? Bu soru için aşamaları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Sisteme e-Devlet şifresiyle giriş yapılıp arama bölümüne “İşletme Sınıfı ve KOBİ Vasfını Belirten Belge Talebi” yazılır.
- Belge açıldıktan sonra üzerine tıklanır ve yazdır butonu ile çıktısı alınır. PDF formatında bilgisayara kaydedilerek saklanabilir.
KOBİ destekleri ve avantajları nelerdir?
KOBİ destek programları ülke ekonomisine katkı sağlanması amacıyla birçok farklı faaliyet alanında yürütülür. Devlet desteklerinin yanı sıra, resmi kurumlar ve finans kuruluşları da bu işletmelere destek olur. Girişimciler KOBİ belgesi alarak ve beyanname vererek bu desteklerden yararlanabilir. Vergi avantajı, düşük faizli finansal kaynaklar, iş gücü destekleri, AR-GE ve inovasyon destekleri, ürün destekleri gibi birçok uygulama yapılması KOBİ olmanın avantajları arasında yer alır.
Türkiye'de KOBİ'ler için mevcut destek programları
Türkiye’de KOBİ şartları karşılanıyorsa işletmelerin KOSGEB’den bu belgeyi almaları faydalarına olur. Çünkü resmi kurumlar, bankalar ve diğer kuruluşlar tarafından sunulan birçok farklı destek ile bu işletmeler avantaj sağlar. Türkiye’de uygulanan desteklerden bazıları şunlar:
- Uluslararası Kuluçka Merkezi ve Hızlandırıcı Destek Programı
- KOBİ Proje, Gelişim, Tematik Proje, Stratejik Ürün, Ar-GE ve İnovasyon destek programları
- KOBİ Teknolojik Ürün Yatırım, Teknolojik Ürün Tanıtım ve Pazarlama destek programları
KOBİ olmanın avantajları
Mikro, küçük, orta ölçekli işletmeler yapıları itibarıyla bazı dezavantaj ve avantajlara sahip. Ekonomiyi geliştirmek adına sunulan desteklerin birçoğu bu dezavantajları ortadan kaldırmayı hedefler. Genel olarak bahsetmek gerekirse KOBİ’lerin avantajlarını şöyle sıralayabiliriz:
- Öz sermayeye ağırlık vererek yatırım yapabilir, piyasa durumuna göre hızlı yön değiştirebilir.
- Ülkedeki iş gücünün büyük çoğunluğunu oluşturduğu için sürekli olarak desteklenir.
- Düşük sermaye ile kurulabilir, farklı yatırım ve teşviklerle hızlı şekilde büyüyebilir.
- Mal üretimi ve sağlanan hizmetleri tüketicinin tercihine bağlı olarak esnetebilir, daha geniş kitlelere yayılabilir.
- KOBİ destek ve teşvikleri sayesinde ekonomik olarak ihtiyaç duyduğu kaynağı rahatlıkla bulabilir.
Akbank KOBİ destekleri ve kredileri
Ülke ekonomisinin kalkınması ve istihdamın artmasında büyük pay sahibi olan KOBİ’lerin yanında her zaman Akbank var. Üreten ve çalışan kadınları desteklemek için sunulan Kadın KOBİ paketinden yararlanarak işletmenizin ihtiyaçlarını karşılayabilir ya da Olduğunda Öde Kredisi’nden faydalanabilirsiniz. Tüm seçenekleri görmek için şimdi Akbank KOBİ Bankacılığı hizmetlerine göz atabilirsiniz.
Esnaf KOBİ midir?
2024 yılında 250’den daha az çalışanı olan ve yıllık hasılatı 500 milyon TL’yi aşmayan esnaflar KOBİ olabilir. KOSGEB tarafından yayınlanan güncel KOBİ tanımı açıklamasına göre sayılar değişebilir.
KOBİ belgesi ne işe yarar?
İşletmelerin KOSGEB mali şartlarına göre sınıflandırılmasını gösteren KOBİ belgesi resmi işlemlerde kullanılır. İşletmenin KOBİ’ler için sunulan teşvikler ve zorunluluklarla ilgili işlemleri yürütürken mali durum ve sınıfını kanıtlamasına yarar.
Hangi firmalar KOBİ sayılır?
Ülkelere göre yıllık olarak belirlenen çalışan sayısının ve hasılatın altında kalan mikro, küçük, orta ölçekli işletmeler KOBİ sayılır. Bir işletmenin bu şekilde sınıflandırılması için belge almış olması gerektiğini hatırlatmak isteriz.