Varant

Varant hakkında bilmen gereken her şey...

Varant, hisse senedi, endeks, emtia gibi bir dayanak varlığı, belirli bir vade sonunda belli bir fiyattan alma veya satma hakkı veren ve yatırımcısına kaldıraç sağlayan finansal yatırım aracıdır. Menkul kıymetleştirilmiş opsiyonlar olarak da tanımlanabilir. Yatırımcılar varantları hem yükselen hem de düşen piyasa beklentisine göre yatırım amaçlı kullanabilir. Varantlar yatırımcıya bir hak verirken yükümlülük getirmez.

Varantlar finansal kuruluşlarca ihraç edilirler. Varant ihraç eden kurumlar kendi ürünlerinde derinlik sağlamak ve mevzuat gereği bir piyasa yapıcı belirler. Piyasa yapıcı, Borsa İstanbul işlem saatlerinde sürekli olarak güncellenen alış - satış kotasyonları verir ve yatırımcılar bu kotasyonlar yardımıyla varantlarda alım – satım işlemlerini gerçekleştirirler. Ak Yatırım ihraç ettiği varantlarda piyasa yapıcılıkta yapmaktadır.

Kaldıraçlı bir finansal ürün olan varantların işleyişi, özellikleri, fiyatını etkileyen faktörler ve ne tür risklere sahip oldukları gibi bilgiler yatırımcılar açısından oldukça önemlidir.

Varant satın alan yatırımcı, ödediği bedel karşılığında bir dayanak varlığı değil, o dayanak varlığı alma ya da satma hakkını satın alır. Bir hak satın alınmış olduğundan dolayı da kâr payı, rüçhan, tasfiyeden öncelikli yararlanma, oy kullanma, bilgi edinme gibi haklar varantlarda yoktur.

Varantların Avantajları

Görece küçük bir primle ilgili dayanak varlığa kaldıraçlı yatırım imkanı sağlar.
Kazanç potansiyeli sınırsızken, toplam risk yatırılan sermaye (ödenen prim) ile sınırlıdır.
İşlem yapmak için teminata gerek yoktur.
Alım varantlarıyla yükselen, satım varantlarıyla düşen piyasa beklentisine yatırım yapılabilir.
İşlem komisyonu görece diğer piyasalarla karşılaştırıldığında oldukça düşüktür.
Piyasa yapıcılığı yardımıyla varantlarda alım satım işlemleri Borsa İstanbul işlem saatleri içinde anlık olarak yapılabilmektedir.

Varantların Riskleri

Varantların bir vadesi vardır. Vade içerisinde beklenti gerçekleşmezse tüm yatırım kaybedilebilir
Varantlar vadeye kalan gün sayısı azaldıkça zaman değeri kaybeder. Zaman değeri kaybı vadeye yaklaşıldıkça hızlanır.
Kaldıraç iki yönde de çalışır. Beklenti ters yönde gerçekleşirse varantlar hızla değer kaybedebilir ve vade sonunda değersiz son bulabilirler.

İşlem saatleri

Varantlar, Borsa İstanbul Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı'nda piyasa yapıcılı sürekli işlem yöntemiyle hisse senetlerine benzer şekilde 10:00 – 18:00 saatleri arasında işlem görür.
Açılış ve kapanış seanslarında emir gönderilemez.

İşlem Kanalları

Anlık Borsa
Yatırımcı Mobil
TradeAll Tr
Ak Yatırım Şubeleri

Varantlar Hakkında Nasıl Detaylı Bilgi Alabiliriz?

Ak Yatırım Borsa İstanbul'da varant ihracı gerçekleştirmektedir. Ak Yatırım'ın https://varant.akyatirim.com.tr/ web sitesinden veya Ak Yatırım Varant Hattı'nı (444 1 595) arayarak varantlar hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Dayanak varlığın fiyatında büyük ölçüde değişiklik olabileceğine dair beklentiler varant alımındaki en büyük sebeptir. Ancak buradaki önemli nokta, alım varantı mı yoksa satım varantı mı alınacağıdır.

Dayanak varlığın beklenen fiyat hareket yönü, alım ya da satım varantı alma kararını etkiler. Dayanak varlığın fiyatının yükselmesi bekleniyor ise alım varantı, dayanak varlığın fiyatının düşmesi bekleniyor ise satım varantı alınır.

Varantlar kaldıraçlı olarak işlem görürler. Kaldıraç en basit anlatımıyla, dayanak varlıktaki bir birim değişikliğin varantın fiyatında ne kadarlık değişim yarattığıdır. Yatırımcıların ödedikleri prim alınan pozisyon büyüklüğünün belli bir oranıdır.

Örneğin, kullanım fiyatı 8 TL ve etkin kaldıracı 10 olan olan bir varantın fiyatı 0,60 TL ise, yatırımcı 0,60 TL ödeyerek 8 TL fiyatlı bir dayanak varlığın fiyat hareketinden etkilenir. Dayanak varlıkta yaşanan olası %5 fiyat hareketi varantta %50 (%5 x Etkin Kaldıraç) oranında fiyat hareketine neden olur.

Varantları mevcut portföyümüzü riskten korumak için "hedging" amaçlı da kullanabilirsiniz.

Varantların fiyatlamasında uluslararası finansal piyasalarda kullanılan Black and Scholes opsiyon modeli kullanılmaktadır. Bu model varantın dayanak varlığının fiyatı, kullanım fiyatı, vadeye kalan gün sayısı, volatilite, faiz oranı ve temettü beklentisi gibi değişkenleri kullanarak bir varant fiyatı bulur. Bu değişkenlerdeki hareketlerin varant fiyatlarını ne yönde etkilediği aşağıdaki tabloda özetlenmiştir: (Tablo içeriğin en altındadır.)

Değişken		Alım Varantının Fiyatı	Satım Varantının Fiyatı
Dayanak Varlığın Fiyatı	↑	↑	↓
Temettü Beklentisi	↓	↓	↓
Oynaklık	↓	↓	↓
Faiz Oranı	↓	↓	↓
Vade tarihi	↓	↓	↓

Varantların dayanak varlığa duyarlılıkları vadeye kalan zamana veya varantın deltasına göre çok farklılık gösterebilir. Diğer taraftan varantların dayanak varlığa tepki hızları da zaman içinde değişir. Yatırımcılar, zaman zaman varantlardaki düşük fiyat ve yüksek kaldıracı cazip görmekle beraber, kısa vadeli varantlar, özellikle kullanım fiyatı spot fiyattan uzakta ise, zaman değer kaybının yüksek olmasından dolayı yatırımcısını zarara uğratabilir. Bu yüzden vadesi görece uzun olan ve kullanım fiyatı spot fiyata yakın varantlar daha dengeli bir risk/getiri profili sunar.

Varant ihraççıları kendi ürünlerinde mevzuat gereği, ürünlerinde derinlik sağlamak için bir piyasa yapıcı belirler. Piyasa yapıcı, Borsa İstanbul işlem saatlerinde sürekli olarak güncellenen alış - satış kotasyonları verir. Ek olarak piyasa yapıcılar her geçen işlemde taraf olmazken yatırımcılar kendi aralarında da işlem yapabilir.

Bazı özel durumlarda piyasa yapıcı kotasyonlarını Borsa İstanbul'a gönderemeyebilir. Böylesi durumlarda varant tahtalarında en iyi alış ve satış fiyatı yatırımcı arz talebine sonucu oluşurken, varant fiyatları dayanak varlık hareketleri ile paralellik göstermeyebilir ve suni olarak oldukça yükselebilir veya düşebilir. Yatırımcıların, varantı teorik fiyatının cok uzağında işlem yapmaması için işlem öncesinde piyasa yapıcının alış - satış kotasyonlarını kontrol etmesi cok önemlidir. Ak Yatırım Varant Web Sitesinde piyasa yapıcı kotasyonlarını kolaylıkla takip edebilir ve bu kotasyonlara göre yatırım kararı alabilirsiniz.

Varantlar Borsa İstanbul'da hisse senetlerine benzer şekilde işlem görürler. Bankamız nezdinde hisse senedi işlemlerinizi gerçekleştirdiğiniz bir yatırım hesabınız var ise "Varantlara İlişkin Risk Bildirim Formu"nu imzalamanız varantlarda işlem yapabilmeniz için yeterlidir. Eğer yatırım hesabınız yoksa Akbank T.A.Ş. ve Akyatırım Menkul Değerler A.Ş. Yatırım Hizmetleri Çerçeve Sözleşmesi imzalayarak bir yatırım hesabı açtırmanız ve "Varantlara İlişkin Risk Bildirim Formu''nu imzalamanız gerekmektedir.

Varantlar Borsa İstanbul "piyasa yapıcılı çok fiyat-sürekli müzayede" sistemiyle serbest marjla işlem görürler. Piyasa yapıcı kurum alış-satış kotasyonlarına ek olarak yatırımcı alım-satım emirleri fiyat ve zaman önceliği kurallarına göre sisteme kabul edilir ve eşleşir. Piyasa yapıcı gerçekleşen her işleme taraf olmayabilir.

Varantlarda emirler iptal edilebilir. Emir değiştirme (fiyat iyileştirme, fiyat kötüleştirme ve miktar değiştirme yönünde) özelliğine sahiptir.

Varantlarda açığa satış işlemi yapılmaz ve ödünç menkul kıymet olarak kullanılmaz.

Varantların takas işlemleri diğer hisse senetlerinde olduğu gibi T+2'dir.

Varantların bir vade tarihi vardır (V). Vade sonunda değerde biten varant karşılığı nakit tutar V+3 günü yatırımcıların bir aksiyon almasına gerek kalmadan hesaplarına yatırılır.

Varantın vade sonu değerinin olmaması durumunda yapılan tüm yatırım kaybedilmiş olur.

Amerikan Tipi Varantlar: Vadesinden önce herhangi bir zamanda kullanılabilen varantlardır.

Avrupa Tipi Varantlar: Sadece vadesinde kullanılabilen varantlardır. Borsa İstanbul'da işlem görem varantlar Avrupa Tipi varantlardır.

Varant alınmasıyla sahip olunan hakkın kullanılmasına "varant dönüşümü" ya da varantın işleme konulması denilir. Karda biten varantlarda nakdi uzlaşma ile dönüşüm yapılır.

Varantın Fiyatı = Varantın İçsel Değeri + Zaman Değeri

İçsel Değer: Varantın kârda olup olmadığını gösterir. Zararda ya da başabaş olan varantlarda içsel değer sıfırdır.

Zaman Değeri: Varantın değerinden içsel değerin çıkarılması ile ulaşılan değerdir. Vadeye kalan gün sayısı azaldıkça varantın zaman değeri de düşer. Vade günü zaman değeri sıfırdır.

Zararda olan varantların içsel değeri sıfır olup, vade günü zaman değeri de sıfırlanacağı için varant "değersiz" olacaktır.

Başabaş Noktası

Alım Varantlarında = Varantın Kullanım Fiyatı+ (Varantın Fiyatı* dönüşüm oranı)

Satım Varantlarında = Varantın Kullanım Fiyatı-(Varantın Fiyatı * dönüşüm oranı)

Yatırımcının vade sonunda kar etmeye başladığı noktadır. (Vadeye kadar olan süreçte karda olan varantlarda yatırımcılarımızın vadeden önce karlarını realize edebilecekleri de unutulmamalıdır.)

Örnek:

A hissesinin alım varantında;

Kullanım Fiyatı: 8 TL

Dönüşüm oranı:1

Varantın Fiyatı: 0,60 TL ise

Başabaş Nokta: 8,60 TL'dir. Dayanak varlığın cari fiyatı 8,60'ın üzerinde ise kâr edilir.

A hissesinin satım varantında;

Kullanım Fiyatı: 8

Dönüşüm oranı:1

Varantın Fiyatı: 0,60 TL ise

Başabaş Nokta: 7,40 TL'dir. Dayanak varlığın cari fiyatı 7,40'ın altına gelirse kâr edilir.

BIST'te işlem gören hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı olarak ihraç edilen aracı kuruluş varantlarının alım satım işlemlerinde %0 stopaj kesintisi bulunmaktadır. Hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı olarak ihraç edilenlerin haricindeki aracı kuruluş varantlarının alım satım işlemlerinde ise stopaj kesintisi %10 oranındadır.

Popüler Aramalar

Önerilen Aramalar

Hediye Fon Kampanyası

Sigortanıza Chip-para Kampanyası

Konut Kredisi Kampanyası

3 Ay Ertelemeli İhtiyaç Kredisi

Axess Chip-para Kampanyası

Varant

Varantların Avantajları

Varantların Riskleri

İşlem saatleri

İşlem Kanalları

Varantlar Hakkında Nasıl Detaylı Bilgi Alabiliriz?

Neden Varant Alırız?

Varantın Fiyatını Etkileyen Faktörler Neledir?

Hangi Varantı Almalı?

Varantlarda Piyasa Yapıcılığı ve Önemi Nedir?

Varant işlemi yapmak için nasıl hesap açabilirim?

Varant işlemlerinde emir öncelik kuralları nelerdir?

Varant işlemlerinde emir iptali ve değişikliği yapılabilir mi?

Varantlarda açığa satış ve ödünç menkul kıymet işlemleri yapılabilir mi?

Varantlarda takas ve vade sonu işleyişi nasıldır?

Varantın vadesine göre çeşitleri nelerdir?

Varant dönüşümü nedir?

Varantın değeri nasıl hesaplanır?

Varantlarda Vergilendirme